یا منصور امت
یا مَنْصورُ اَمِتْ، به‌معنای «ای پیروز بمیران»، شعاری که در بعضی از جنگ‌های زمان پیامبر(ص) به‌کار رفته است. شعار جنگ جمل نیز همین بود و پس از آن، در قیام‌هایی همچون قیام مسلم بن عقیل، قیام مختار و قیام زید بن علی مورد استفاده قرار گرفت. این شعار گاهی به صورت یا «منصور اَمِت اَمِت» و گاهی نیز با حذف منصور به صورت «اَمِت اَمِت» بیان شده است.
ترجمه
یا منصور امت به معنای «ای پیروز بمیران»، این جمله در جنگ‌ها گفته می‌شد و نوعی فال خیر زدن بود. بوسیله این شعار، یکدیگر را به‌پیروزی بشارت می‌دادند. بعضی گفته‌اند، این جمله علامتی بود بین جنگجویان که در شب همدیگر را شناسایی کنند.
سید جعفر مرتضی عاملی شعار مسلمانان در تمام جنگ‌های زمان پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) «حم لا ینصرون» و نیز «یا منصور امت» می‌داند. به گفته وی، این دو شعار دلالت‌ها و اشارت‌های خاص خود را در آن شرایط داشت. بذر امید به پیروزی را در قلب و روح رزمنده مسلمان میکارد، به او جرأت نبرد و فداکاری می‌بخشد، تا با اعتماد و اطمینان هر چه بیشتر به پیروزی و رستگاری، سختی‌ها و مشکلات را با صبر و بردباری تمام تحمل کند و با حکمت، درایت و خردمندی نیروی خویش را برای پویایی و تحرک بیشتر در میدان جنگ و عبور موفقیت‌آمیز از این مرحله بحرانی به کار گیرد.
در جنگ‌های پیامبر(ص)
در جنگ‌های زمان پیامبر(ص) از شعارهای متعددی استفاده شده است. به گفته بسیاری از مورخان، در جنگ بدر، بنی مصطلق، خیبر و حُنَین شعار مسلمانان یا منصور امت بوده است. در بعضی از منابع واژه اَمِت دوبار تکرار شده است؛ بدین صورت «یا منصور امت امت». و گاهی بدون منصور «امت امت». طبق بعضی از گزارش‌ها در جنگ احد، بنی نضیر، و مریسیع (نام دیگر غزوه بنی مصطلق) شعار مسلمانان «اَمِت اَمِت» بوده است. به گفته مجلسی مخاطب در امت امت یکایک جنگویان است اگر چه بعضی مخاطب را خدا دانسته‌اند.
پس از پیامبر(ص)
پس از پیامبر(ص) این شعار در جنگ جمل دیده می‌شود. محمد بن حنفیه می‌گوید: به خدا سوگند همین که این شعار شنیده شد، دیدم آنان (اهل جمل) سست شدند، لرزه بر اندامشان افتاد و به یکدیگر پناه بردند.
این شعار به عنوان شعار رسمی علویان در بسیاری از جنگ‌ها کاربرد داشته است؛ از جمله:
- قیام مسلم بن عقیل: پس از دستگیر شدن هانی بن عروه، مسلم بن عقیل قیامش را با بانگ یا منصور امت آغاز کرد. مردم با شنیدن این شعار برای حمایت از مسلم از خانه‌ها بیرون ریختند.
- قیام مختار: مختار علاوه بر آنکه از شعار یا لثارات الحسین بهره جست، به پیروان خود دستور داد تا شعار یا منصور امت نیز سر دهند.
- قیام زید بن علی: قاسم بن عبدالله تنعی به دستور زید، این شعار را بیان نمود و با این شعار یاران زید را از آغاز قیام مطلع کرد.
- قیام ابومسلم خراسانی: جنبش خراسانیان علیه بنی‌امیه به فرماندهی ابو مُسلم، داعی بنی‌عباس نیز از شعارهای علویان برای پیشبرد اهداف خود استفاده کردند. یکی از شعاری‌های آنان یا منصور امت بود.
پانویس
- ↑ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۵.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۹، ص۱۶۴.
- ↑ عاملی، الصحیح من السیرة النبی الأعظم، ۱۴۲۶ق، ج۱۰، ص۲۹۴.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۳۶۲ش، ج۵، ص۴۷؛ واقدی، المغازی، ۱۹۸۹م، ج۱، ص۸.
- ↑ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۱۸؛ ابن أثیر، أسدالغابة، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۳۰۷.
- ↑ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۲۷۶.
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۹۳ (چاپ زکار، ج۱، ص:۳۵۰).
- ↑ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۲۷۶.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۹، ص۱۶۴.
- ↑ مفید، الجمل، ۱۴۱۳ق، ص۳۴۳؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۲۶۲.
- ↑ مفید، الجمل، ۱۴۱۳ق، ص۳۴۴.
- ↑ طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۶۸؛ ابن کثیر، البدایةوالنهایة، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۵۴.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، فرزندان آل ابی طالب، ۱۳۳۹ش، ج۱، ص۱۴۷.
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص۳۹۰.
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۲۴۴ (چاپ زکار،ج۳،ص:۴۳۸)؛ طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۳.
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۳۱۷.
منابع
- ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبه الله، شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، ۱۴۰۴ ق.
- ابن اثیر، عزالدین علی بن محمد، أسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹/۱۹۸۹.
- ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۷/ ۱۹۸۶.
- ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، فرزندان ابو طالب، ترجمه جواد فاضل، تهران، کتابفروشی علی اکبر علمی، ۱۳۳۹ش.
- بلاذری، احمد بن یحیی، کتاب جمل من انساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷/۱۹۹۶.
- شیخ مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
- شیخ مفید، محمد بن محمد، الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبو الفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
- عاملی، جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم، قم، دار الحدیث، ۱۴۲۶ق.
- عاملی، جعفرمرتضی، سیرت جاودانه ترجمه الصحیح، مترجم سپهری محمد، پژوشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران،۱۳۴۸ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، اسلامیة، ۱۳۶۲ ش.
- مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- مقریزی، احمد بن علی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع، تحقیق محمد عبد الحمید النمیسی، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۲۰/۱۹۹۹.
- واقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الأعلمی، چاپ سوم، ۱۴۰۹/۱۹۸۹.